3702325 : การวิเคราะห์ของเหลวในร่างกาย
Analysis of Body Fluids
รหัสวิชา
 3702325
จำนวน
 1 หน่วยกิต
ชื่อวิชา
 การวิเคราะห์ของเหลวในร่างกาย
Analysis of Body Fluids
คณะ / ภาค
 คณะสหเวชศาสตร์ / ภาควิชาจุลทรรศน์ศาสตร์คลินิก
ภาคการศึกษา
 ภาคต้น
ปีการศึกษา
 2542
ชื่อผู้สอน
อาจารย์พิเศษ
 อ. บุญศรี มหากิตติคุณ
ศ. นพ. หะทัย เทพพิสัย
ศ. นพ. เกรียง ตั้งสง่า
รศ. นพ. ฐิตเวทย์ ตุมราศวิน
รศ. นพ. พิเชษฐ์ สัมปทานุกุล
ผศ. นิภา ศาสตรสาธิต
เงื่อนไขรายวิชา
 ไม่มี
สถานภาพของวิชา
 วิชาบังคับ
ชื่อหลักสูตร
 วิทยาศาสตรบัณฑิต (เทคนิคการแพทย์)
วิชาระดับ
 ปริญญาตรี
จำนวนชั่วโมงต่อสัปดาห์
 1 ชั่วโมง
เนื้อหารายวิชา
 (ตามรายละเอียดที่แนบมา)
วิธีจัดการเรียนการสอน
 สอนแบบบรรยาย 1 ชั่วโมง
สื่อการสอน
 แผ่นใส
ภาพสไลด์
สื่อการสอนแบบ Multimedia
การวัดผลการเรียน
 สอบทฤษฎี 100 %

 3702325 : การวิเคราะห์ของเหลวในร่างกาย
 Analysis of Body Fluids
ส่วนที่ 1 Urinalysis
วัตถุประสงค์ เมื่อจบการศึกษานิสิตสามารถ
  1. อธิบายระบบขับถ่ายปัสสาวะและประโยชน์ของการตรวจปัสสาวะในทางการแพทย์
  2. อธิบายหลักการ วิธีการ และความสำคัญของสิ่งตรวจพบ ในการ ตรวจปัสสาวะแบบประจำวัน รวมทั้งการควบคุมคุณภาพ
  3. บอกถึงโรคไตชนิดต่างๆ และความสัมพันธ์กับสิ่งตรวจพบในปัสสาวะ
  4. บอกถึงวิธีการทดสอบเบื้องต้นของสารบางอย่างในปัสสาวะ อันเกิด จากความผิดปกติของการเมตาบอลิซึม
หัวข้อบรรยาย
  1. Introduction and clinical application of urinalysis
  2. Physical examination of the urine
  3. Chemical examination of the urine
  4. Microscopic examination of the urine sediments
  5. Automation urinalysis
  6. QC in urinalysis
  7. Renal diseases
  8. Pregnancy test
 Introduction to urinalysis
วัตถุประสงค์
    เมื่อจบการศึกษา นิสิตสามารถ
  1. บอกความมุ่งหมายของเนื้อหาวิชา
  2. บอกความสำคัญในการตรวจปัสสาวะในทางการแพทย์ รวมทั้งการเก็บตัวอย่างที่เหมาะสม
  3. บอกวิธีการวัดผล
เนื้อหาวิชา
  1. History and importance
  2. Urine formation, composition and volume 
  3. Collection and types of urine specimen 
  4. Urine preservation
 Physical examination of the urine
วัตถุประสงค์
    เมื่อจบการศึกษา นิสิตสามารถ
  1. บอกส่วนประกอบของการตรวจปัสสาวะประจำวัน
  2. อธิบายถึงสี ลักษณะ ค่าความถ่วงจำเพาะ ปริมาณของปัสสาวะปกติ
  3. บอกความสำคัญของสี ลักษณะค่าความถ่วงจำเพาะ ปริมาณของปัสสาวะที่ผิดปกติ
เนื้อหาวิชา
  1. Color and volume of the urine 
  2. Appearance and odor
  3. Specific gravity of the urine
 Chemical examination of the urine
วัตถุประสงค์
    เมื่อศึกษาจบนิสิตสามารถ 
  1. อธิบายวิธีการใช้แถบตรวจเพื่อตรวจทางเคมีของปัสสาวะได้อย่างถูกต้อง และบอกความผิดพลาดที่อาจเกิดขึ้นหากใช้ผิดวิธี
  2. บอกวิธีการเก็บรักษาแถบตรวจอย่างเหมาะสม
  3. บอกหลักการและข้อผิดพลาดของการทดสอบหา pH และความถ่วงจำเพาะ โดยแถบตรวจ
  4. บอกสาเหตุของการพบโปรตีนในปัสสาวะและความสำคัญ
  5. บอกวิธีการทดสอบยืนยันสำหรับโปรตีนและเหตุผลที่ต้องทดสอบ
  6. อธิบายคุมสมบัติของ Bence-Jones protein และหลักการทดสอบหาในปัสสาวะ
  7. บอกความสำคัญของการทดสอบกลูโคส หลักการทดสอบ โดยแถบตรวจความผิดพลาดที่อาจเกิดขึ้นได้
  8. บอกหลักการการทดสอบกลูโคสโดยวิธีใช้ยาเม็ด วิธีดั้งเดิม เช่นเบเนดิคส์ เปรียบเทียบความไว และความจำเพาะกับวิธีแถบตรวจ
  9. บอกชื่อ Ketone bodies ที่พบได้ในปัสสาวะ ความสำคัญ หลักการทดสอบ พร้อมทั้งข้อควรระวังในการทดสอบ
  10. เปรียบเทียบสาเหตุความสำคัญของ hematuria, hemoglobinuria และวิธีแยกจากกัน
  11. บอกหลักการการทดสอบ "Blood" ในปัสสาวะโดยแถบตรวจ สารรบกวน และสิ่งที่จะทำให้ผลผิดพลาด
  12. อธิบายถึงผลของ myoglobin ที่มีต่อการทดสอบ "Blood" และหลักการแยกอย่างเคร่าๆ
  13. อธิบายการแตกสลายของฮีโมโกลบินในร่างกายคนปกติ และความสำคัญของการพบบิลิรูบิน และยูโรบิลิโนเจนปริมาณสูงในปัสสาวะ
  14. บอกหลักการทดสอบบิลิรูบิน โดยแถบตรวจความผิดพลาดที่อาจเกิดขึ้น รวมถึงการทดสอบยืนยันที่เหมาะสม
  15. อธิบายเหตุผลของการเพิ่มขึ้นและลดลงของยูโรบิลิโนเจนในปัสสาวะ
  16. บอกส่วนประกอบสำคัญของน้ำยา Ehrlich's
  17. อธิบายหลักการแยก urobilinogen, porphobilinogen และ Ehrlich reactive compound ออกจากกัน
  18. บอกข้อควรระวังในการทดสอบ บิลิรูบิน และ ยูโรบิลิโนเจนในปัสสาวะ
  19. บอกหลักการทดสอบ ไนไตรท์ในปัสสาวะ ความสำคัญและข้อควรระวัง
  20. บอกหลักการทดสอบ leukocyte esterase และข้อดีของการทดสอบ เมื่อเปรียบเทียบกับการตรวจตะกอนปัสสาวะ
เนื้อหาวิชา
  1. Urine dipsticks 
  2. Principle and precaution in testing of urinary SpGr, pH, Protein, Glucose, Ketones, Blood, Bilirubin, Urobilinogen, Nitrite, Leukocyte esterase 
 Clinical significance of urine SpGr ,pH, protien, glucose
เนื้อหารายวิชา
  1. Clinical significance of protienuria in renal diseases, extrarenal disease and significance of degree of protienuria
  2. Clinical significance of persistently acid and alkaline urine
  3. Clinical significance of control pH of treatment
  4. Clinical significance of specific gravity in urine
  5. Method of measurement of urine protien, pH and specific gravity
 Microscopic examination of the urine-sediments
วัตถุประสงค์
    เมื่อจบการศึกษา นิสิตสามารถ 
  1. บอก formed elements ที่พบในปัสสาวะ 
  2. บอกขั้นตอนการทำ microscopic urinalysis แบบไม่ย้อมสีและย้อมด้วยสี S-M 
  3. บอกความสัมพันธ์ของการทดสอบทางเคมีกับการทดสอบทางกล้องจุลทรรศน์
  4. บอกจำนวน RBC, WBC, CAST ในปัสสาวะปกติ 
  5. บอกข้อแตกต่างของ RBC, yeast, fat droplet ที่พบในตะกอนปัสสาวะ
  6. บอกชนิด ที่มาความสำคัญของ epithelium ในตะกอนปัสสาวะ 
  7. บอกภาวะสำคัญที่ทำให้เกิด cast ต่างๆ ในปัสสาวะ พร้อมทั้งบอกความสำคัญ 
  8. อธิบายความสำคัญของ Oval fat bodies 
  9. บอกชนิดของ normal crystals ที่พบได้ในปัสสาวะ 
  10. บอกลักษณะ และความสำคัญของผลึกชนิดต่างๆ
เนื้อหาวิชา
  1. Methodology 
  2. Sediment constituents 
 Clinical significance of formed element in urine
เนื้อหาวิชา
  1. วิธีการเตรียมตะกอนปัสสาวะให้เป็นมาตราฐาน
  2. รู้จักและจำแนกชนิดต่างๆของสิ่งที่มีรูปร่างที่พบได้ในตะกอนปัสสาวะ โดยวิธีตรวจด้วยกล้องจุลทรรศน์ธรรมดา
  3. ความสำคัญของสิ่งที่มีรูปร่างที่พบได้ในตะกอนปัสสาวะทางคลินิก
  4. เทคนิคในการรายงานผล
 Automation of urinalysis
เนื้อหาวิชา
  1. Principle of automation in urinalysis
  2. The relationship between urinestips and urine automation
 Quality control in urinalysis
วัตถุประสงค์
    เมื่อจบการศึกษานิสิตสามารถ 
  1. อธิบายวิธีการจัดระบบควบคุมคุณภาพในการตรวจปัสสาวะประจำวัน 
  2. แนะนำน้ำยาควบคุมคุณภาพชนิดเตรียมเอง
เนื้อหาวิชา
  1. Specimen collection and handling 
  2. Methodology 
  3. Reagents 
  4. Intrumentation and equipments 
  5. Reporting of results 
 Renal diseases
วัตถุประสงค์
    เมื่อสำเร็จการศึกษานิสิตสามารถ 
  1. อธิบายถึงโรคไตชนิดต่างๆ ได้ 
  2. สิ่งตรวจพบทางห้องปฏิบัติการในโรคไต
เนื้อหาวิชา
  1. Renal diseases 
  2. Laboratory correlations in renal diseaaes 
 Special urinary screening tests
วัตถุประสงค์
    เมื่อจบการศึกษานิสิตสามารถ 
  1. อธิบายถึงการสะสมของสารบางชนิดในเลือด เนื่องจากขบวนการ เมแทบอลิซึมผิดปกติจากการพร่องของเอนไซม์ และชนิดที่เกิดจากความผิดปกติที่ไต 
  2. อธิบายความผิดปกติในการเมแทบอลิซึมของ amino acids โดยเฉพาะ Phenyl alanine และวิธีการทดสอบเบื้องต้น 
  3. อธิบายความผิดปกติในการเมแทบอลิซึมของ porphyrin เนื่องจากการเกิดพิษจากสารตะกั่ว หรือจากโรคบางชนิด รวมทั้งการทดสอบ
เนื้อหาวิชา
  1. Over flow versus renal disorders 
  2. Amino acids disorders
  3. Porphyrin disorders
  4. Fat and Chyle in urine
ส่วนที่ 2 Pregnancy test
วัตถุประสงค์ เมื่อจบการศึกษานิสิตสามารถ
  1. อธิบายประโยชน์และวิวัฒนาการการวินิจฉัยการตั้งครรภ์ในระยะเริ่มแรก
  2. บอกหลักการการวินิจฉัยการตั้งครรภ์ในระยะเริ่มแรก
  3. บอกหลักการการตรวจ HCG พร้อมทั้งข้อผิดพลาดที่อาจเกิดขึ้น
  4. แนะนำการเก็บปัสสาวะเพื่อส่งตรวจ HCG
หัวข้อบรรยาย
  1. บทนำ
  2. หลักการวินิจฉัยการตั้งครรภ์ระยะเริ่มแรก
  3. การตรวจ HCG และข้อควรระวัง
บทที่ 1 บทนำ
วัตถุประสงค์
    เมื่อจบการศึกษานิสิตสามารถ 
  1. อธิบายถึงประโยชน์ของการตรวจเพื่อวินิจฉัยการตั้งครรภ์
  2. อธิบายวิวัฒนาการของการวินิจฉัยการตั้งครรภ์
เนื้อหาวิชา
  1. ประวัติ 
  2. ประโยชน์ที่ได้จากการวินิจฉัยการตั้งครรภ์ในระยะเริ่มแรก
บทที่ 2 หลักการการวินิจฉัยการตั้งครรภ์ระยะเริ่มแรก
วัตถุประสงค์
    เมื่อจบการศึกษานิสิตสามารถ 
  1. บอกหลักการวินิจฉัยการตั้งครรภ์ระยะเริ่มแรก
เนื้อหาวิชา
  1. Signs and Symptoms in pregnancy 
  2. Pattern of basal body temperature 
  3. Observation of hormonal withdrawal bleeding after estrogen-progesterone therapy 
  4. Hormone level in normal pregnancy
บทที่ 3 การตรวจ hCG
วัตถุประสงค์
    เมื่อจบการศึกษานิสิตสามารถ 
  1. อธิบายหลักการตรวจ hCG โดยวิธีต่างๆ เพื่อวินิจฉัยการตั้งครรภ์ 
  2. บอกข้อดีและข้อเสียในแต่ละวิธี
เนื้อหาวิชา
  1. Biological assay of hCG 
  2. Immunological assay for hCG
  3. Hemagglutination inhibition assays 
  4. Latex agglutination inhibition
ส่วนที่ 3 Examination of Serous effusion and synovial fluid
วัตถุประสงค์ เมื่อจบการศึกษานิสิตสามารถ
  1. บอกประโยชน์ของการตรวจสารน้ำต่างๆ จากร่างกายได้
  2. จำแนกความแตกต่างของ Exudate, transudate และ synonal fluid
  3. บอกขั้นตอนและหลักการตรวจสารน้ำต่างๆ จากร่างกายได้
หัวข้อบรรยาย
  1. บทนำ
  2. Serous effusion and steps of examination
  3. Synovial fluid and steps of examination
  4. Cerebrospinal fluid and step of examination
 Serous effusion and steps of examination
วัตถุประสงค์
    เมื่อจบการศึกษานิสิตสามารถ 
  1. อธิบายการเก็บตัวอย่างของสารน้ำเพื่อส่งตรวจ 
  2. บอกขั้นตอนการตรวจสารน้ำชนิด serous effusion ได้
เนื้อหาวิชา
  1. Collection of specimen 
  2. gross examination 
  3. Biochemical analysis 
  4. Microscopic examination 
  5. Abnormal cell identification
 Synovial fluid and steps of examination
วัตถุประสงค์
    เมื่อจบการศึกษานิสิตสามารถ 
  1. อธิบายวิธีเก็บตัวอย่างเพื่อส่งตรวจ 
  2. บอกขั้นตอนการตรวจสารน้ำจากข้อ
เนื้อหาวิชา
  1. Collection of specimen 
  2. Routine examination 
 Cerebrospinal fluid examination
วัตถุประสงค์
    เมื่อจบการศึกษานิสิตสามารถ
  1. อธิบายถึง Anatomy และ Physiology ของน้ำไขสันหลังได้
  2. อธิบายหน้าที่ของน้ำไขสันหลัง
  3. อธิบายระดับปกติของสารต่างๆในน้ำไขสันหลัง
  4. เข้าใจถึงวิธีการเจาะ และบริเวณที่ควรเจาะ ตลอดจนความจำเป็นในการเจาะน้ำไขสันหลัง
  5. ตรวจน้ำไขสันหลังที่ปกติ ไม่ปกติทางห้องปฏิบัติการ
  6. บอกความสัมพันธ์ทางคลินิกของโรคทางสมองและโรคอื่นๆ
เนื้อหารายวิชา
  1. Anatomy and physiology of CSF
  2. Lumbar Puncture
  3. Indication สำหรับการเจาะน้ำไขสันหลัง
  4. ระดับปกติของสารต่างๆในน้ำไขสันหลัง
  5. สาเหตุต่างๆที่ทำให้ความดันของน้ำไขสันหลังเปลี่ยนแปลง
  6. ลักษณะของน้ำไขสันหลังที่ปกติและไม่ปกติ
  7. สาเหตุของ Xanthochromia
  8. ลักษณะของเซลล์เม็ดเลือดแดง และเม็ดเลือดขาวที่พบได้ในน้ำไขสันหลังที่ปกติ และไม่ปกติ
  9. ความเข้มข้นของโปรตีนในน้ำไขสันหลังที่ปกติและไม่ปกติ
  10. ความผิดปกติที่พบได้จากการตรวจระดับน้ำตาลในน้ำไขสันหลัง
  1. หนังสือประกอบคำสอน
  2. N.A.Brunzel. Fundamental of urine and body fluid analysis, W.B.Saunder Company,1994.